Ns. Nguyễn Cường

H�? và tên: 
Nguyễn Mạnh Cư�?ng 
Ngày sinh: 01/12/1943 
Quê quán: Hà Nội
Nơi cư trú: Hà Nội
Sáng tác chính:
ca khúc trữ tình
âm hưởng Tây nguyên

 Tuổi Mùi, ngư�?i Hà Nội gốc, lớn lên ở phố cổ Hàng Bạc, tốt nghiệp khoa sáng tác Nhạc viện Hà Nội... thế nhưng gắn bó với Tây Nguyên như một cơ duyên đến mức nhi�?u ngư�?i nhầm tưởng Nguyễn Cư�?ng là con của núi rừng. Dưới đây là tâm sự của nhạc sĩ.

Nhạc sĩ Trần Tiến, bạn thân của tôi, đã có lần nhận xét: "Nguyễn Cư�?ng không yêu lăng nhăng, nhưng yêu ai thì rất đắm đuối". �?ối với tôi, đây không phải là một l�?i khen mà là một nhận xét chính xác. Tôi nghĩ trái tim ngư�?i đàn ông như cái nồi "súpde", nếu xì nhi�?u lỗ thì không thể xì mạnh được. Ngư�?i ta không đánh giá một ngư�?i đàn ông nhi�?u nam tính ở chỗ anh ta yêu nhi�?u. �?i�?u quan tr�?ng là yêu sâu sắc. Tôi nghĩ một anh chàng mà yêu hai cô gái cùng một lúc thì chắc không phải là yêu rồi.

Còn trong âm nhạc ư? Tôi thừa nhận tình yêu là một phần rất quan tr�?ng trong cuộc sống và th�?i gian yêu chiếm gần hết cuộc sống của tôi. Nhưng đừng hiểu đơn giản đó là tình yêu đôi lứa, tôi yêu cả cuộc đ�?i này. Bạn cũng thấy, những tác phẩm lớn trên thế giới đâu phải chỉ là những tác phẩm biết v�? tình yêu nam nữ mà là tình yêu đất nước, là những suy tư của con ngư�?i v�? nhi�?u thứ. Tình ca của Hoàng Việt, tôi nghĩ đến th�?i điểm này vẫn chưa ai vượt qua. Nó là tình yêu của cả cái chung và cái riêng mà vẫn rất hay đấy chứ.
�?àn cầm dây vũ dây văn là tác phẩm viết dựa trên mối tình đầu của Nguyễn Công Trứ với cô hát ả đào. Theo nhận xét của nhi�?u ngư�?i thì chỉ đau nỗi đau của ngư�?i khác sẽ khó có tác phẩm da diết như thế. Nhưng với tôi thì ngư�?i nghệ sĩ cũng như những ngư�?i bình thư�?ng khác, h�? cũng trải nghiệm bằng chính cuộc sống của h�? và cả những ngư�?i xung quanh. Nhưng nghệ sĩ hơn những ngư�?i bình thư�?ng ở chỗ, h�? nói được cảm xúc của ngư�?i khác trong khi làm cho ngư�?i nghe cảm nhận rằng đó là những cảm xúc, những trải nghiệm của chính h�?. Một nghệ sĩ viết nhi�?u v�? tình yêu có thể là ngư�?i đàn ông yêu nhi�?u nhưng cũng có thể h�? viết trên cảm xúc của ngư�?i khác, yêu bằng tình yêu của ngư�?i khác.

Nếu h�?i tôi v�? hình tượng một ngư�?i phụ nữ đẹp nhất thì tôi nói rằng ngư�?i đó chính là Thị Mầu. �?ó là ngư�?i phụ nữ đẹp nhất, nữ tính nhất. Bạn có biết tại sao lại g�?i cô ấy là Thị Mầu không? Bởi vì nó màu mỡ, nó nảy nở, nó tràn đầy sức sống. Sao g�?i là Kính? �?ó là em kính chị nhưng em không dám yêu chị. Tôi đang chuẩn bị ra CD tứ bình Thị Mầu do Ng�?c Khuê trình bày, trong đó bài thứ ba có câu hát: "Hết oan trái rồi Thị Kính làm duyên". Tôi cũng muốn cho cô Thị Kính được lấy chồng chứ để cho b�?n con trai nó th�? thì mệt quá.

Rất nhi�?u ngư�?i phụ nữ đã h�?i tôi: Có bao gi�? anh cảm thấy trống rỗng? Có chứ, ví dụ như lúc này. Thư�?ng là qua một đợt làm việc căng thẳng tâm trạng tôi hay như thế. Tôi đang viết một bài kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long Hà Nội có tên là Gặp gió sông Hồng. Bài này tôi đã viết 8 năm rồi. Tôi có hai ca khúc viết v�? Hà Nội là Mãi mãi tuổi thơ tôi Hà Nội và Gặp gió sông Hồng, bài nào cũng viết lâu như thế.

Hà Nội là nơi tôi lớn lên với đầy ắp kỷ niệm, thế nhưng rất nhi�?u ngư�?i cứ ngỡ tôi là ngư�?i Tây Nguyên. Chính đi�?u đó cũng là đi�?u rất tự hào đối với tôi. Từ lâu lắm rồi, tôi đã coi mình là ngư�?i con thực sự của Tây Nguyên, bà con trong đó cũng coi tôi như thế. Mình ca ngợi quê hương h�?, làm cho h�? tự hào v�? mảnh đất của mình thì làm sao h�? không yêu mến mình được. �?ó là ni�?m hạnh phúc lớn nhất của ngư�?i nghệ sĩ. Một lần tôi đi từ cầu Bà Ri (Quy Nhơn) đến Gia Lai, anh bạn ở Sở VHTT Quy Nhơn mặc cả mãi anh lái xe mới đồng ý giá 500 nghìn đồng. Trên đư�?ng đi, chẳng ai nói với ai câu nào, đến tận khi hết xăng phải vào bơm, mấy anh bạn ở trạm xăng nhận ra tôi, nên nói với anh lái xe: "Ông phải chạy xe cẩn thận, vì đây là một ngư�?i đặc biệt của Tây Nguyên đấy nhé". �?ến Plâycu, khi tôi rút ti�?n ra trả thì anh lái xe nhất định không nhận, anh ấy bảo: "Anh đã cho chúng tôi bao nhiêu, chẳng lẽ tôi lại không kỷ niệm được anh một chuyến đi?". Ba bốn tiếng đi với nhau không nói một câu mà cuối cùng lại làm cho mình vô cùng bất ng�?. �?ấy, cái tình của ngư�?i ta thế đấy. Tôi cũng vừa có một chuyến đi �?ăk Lăk v�?, viết bài theo đơn đặt hàng của cà phê Trung Nguyên ấy mà.

Sự gắn bó của tôi với Tây Nguyên gần như là một "cơ duyên" đã được định sẵn. Năm 1964, khi tốt nghiệp trung cấp violoncelle trư�?ng âm nhạc Hà Nội, tôi đã được phân công v�? �?oàn văn công Tây Nguyên và ở lại đó 2 năm. Ngay lập tức, cái nắng, cái gió, cafe và cả màu đất đ�? bazan của vùng đất hoang sơ này đã quyến rũ tôi. Năm 1981, tôi và nhạc sĩ Trần Tiến quay lại vùng đất này. Ấn tượng mạnh mẽ nhất của tôi lúc ấy là được nghe ngư�?i dân đánh chiêng trong một đêm uống rượu cần. Nhịp chiêng ấy đã tạo cho tôi cảm xúc để viết bài hát Nhịp chiêng buôn Kơ Siar với khúc mở đầu "�?êm huy�?n thoại, �?êm dừng lại, tôi nghe từ buôn Kơ Siar...". Cũng năm 1981, ca khúc Hơ Zen lên rẫy của tôi đã được công chúng đón nhận khá là nồng nhiệt. Tôi nhớ không chính xác, nhưng 40 năm qua, khoảng 60 ca khúc và tác phẩm khí nhạc đã ra đ�?i trên âm hưởng những giai điệu dân gian của vùng đất Tây Nguyên. Mỗi lần đến, mỗi lần đi, cảm xúc lại đến, lại v�?, và một ca khúc mới ra đ�?i.

Cuốn hút tôi, trước hết là con ngư�?i Tây Nguyên, tâm hồn Tây Nguyên với những chàng trai, cô gái Bana, Êđê và n�?n âm nhạc cũng như văn hóa độc đáo của h�?. Gần như bất cứ đi�?u gì của vùng đất này cũng tạo nên những cảm xúc rất mới lạ, ví như một lần Sở Văn hóa Thông tin �?ăk Lăk m�?i tôi lên Tây Nguyên tổ chức trại sáng tác. M�?i ngư�?i ai cũng có tác phẩm, và tôi, với ấn tượng thật đặc biệt v�? lần trở v�? quê hương thứ hai của mình nên đã "viết mà như không" v�? một Còn thương nhau thì v�? Buôn Mê Thuột. Câu đầu tiên gần như thốt lên "gặp lại em, mùa mưa, con đư�?ng xưa đây rồi...". Bài hát này, sau đó đã được khán giả rất thích thú, thậm chí một số ngư�?i còn vui vẻ đặt l�?i tạo ra những "dị bản" rất hay.

Tôi phải thú thực là tôi chưa hiểm nhi�?u v�? Tây Nguyên, nhưng tôi cảm được vẻ đẹp của thiên nhiên, sự hi�?n hòa và thân thiện của con ngư�?i nơi này. Chính vẻ đẹp ấy đã giúp tôi sáng tác không phải bằng cái đầu tỉnh táo mà là một trái tim nóng b�?ng, trái tim ấy đã hòa nhịp với những ngư�?i dân Tây Nguyên đáng yêu và rất thật thà. Tôi tuy sống ở Hà Nội nhưng vẫn đi đi - v�? v�? Tây Nguyên. Vì đấy là quê hương thứ hai của tôi, là vùng đất tôi chịu ơn sâu nặng. Có ngư�?i từng h�?i, tại sao Nguyễn Cư�?ng là ngư�?i Hà Nội mà lại sáng tác nhạc Tây Nguyên? Câu trả l�?i rất đơn giản, chính vì tôi là ngư�?i Hà Nội nên tôi mới sáng tác nhạc Tây Nguyên. Vì Hà Nội là trung tâm của cả nước, cả nước hướng v�? Hà Nội và Hà Nội hướng ra cả nước.

Nhi�?u nhạc sĩ có thể làm giàu bằng âm nhạc, bằng chính ngh�? nghiệp của mình. Trong cuộc sống, tôi ít nhắc đến ti�?n, nhưng đi�?u đó không có nghĩa là tôi không cần ti�?n. Và thực ra chẳng mấy ai là không cần ti�?n, cái quan tr�?ng là cách mình ứng xử với đồng ti�?n như thế nào. Ngoài thu nhập từ âm nhạc, tôi chẳng có khoản thu nào khác, vậy thì tại sao mình không kiếm sống bằng ngh�? của mình. Có ngư�?i còn cảnh báo tôi, hãy cẩn thận với những "địa phương ca", đừng sáng tác quá nhi�?u địa phương ca theo đơn đặt hàng, vì nó rất nguy hiểm. Nhưng tôi thì lại không nghĩ vậy. Một ngư�?i có tài thì bài hát thế nào cũng có sức sống, cũng có khán giả, dù địa phương ca hay tình ca đ�?u hay. Chỉ một khách sạn California mà h�? đã viết được bài nổi tiếng thế giới cả mấy chục năm nay thì sao? Tôi vừa sáng tác hai bài v�? đồng bằng Bắc Bộ theo đơn đặt hàng từ Bắc Ninh, đó là Tôi v�? ngẩn ngơ và Thành phố mình quan h�?, hai bài "đặt hàng" đấy mà tôi vẫn rất vừa ý.

Nhạc sĩ Nguyễn Cư�?ng (tự kể)